Dat het zogenaamde mediterrane dieet gezond is, is inmiddels algemeen bekend. Maar wetenschappers vragen zich al lange tijd af: welke bestanddelen zorgen precies voor dit gezonde effect? Zouden het de essentiële oliën, zoals carvacrol in tijm, in de kruiden kunnen zijn die een ontstekingsremmende werking hebben? Zou minder vlees en meer vis helpen om je lichaam in topconditie te houden? Zou het de vaatverwijdende werking kunnen zijn van de alcohol in de wijn die bij de maaltijd wordt geconsumeerd? Zou het de rust kunnen zijn die ontstaat door de tijd te nemen om samen van een maaltijd te genieten? Of zou het gewoon een combinatie van al deze elementen zijn?
Wetenschappers richten zich de laatste tijd steeds meer op de stoffen, polyfenolen genaamd, die in olijfolie verborgen zitten. Een belangrijke kandidaat is de antioxidant oleocanthal. Deze stof lijkt verantwoordelijk te zijn voor het licht brandende, peperige gevoel achter in je keel wanneer je echt goede olijfolie consumeert.
Oleocanthal blijkt niet alleen een antioxidant te zijn, maar ook ontstekingsremmende eigenschappen te hebben. De werking doet wetenschappers denken aan die van ibuprofen. De werking van ibuprofen berust op de remming van de zogenaamde cyclo-oxygenase-enzymen (COX). Deze enzymen zijn belangrijk voor de aanmaak van de stof prostaglandine. Prostaglandine is een stof die door het immuunsysteem wordt aangemaakt op plaatsen waar het lichaam gewond is geraakt of waar ontstekingen zijn. Oleocanthal lijkt ook een remmende werking te hebben op deze cyclo-oxygenase-enzymen.
Olijfolie bevat zoveel oleocanthal dat het consumeren van slechts 50 gram goede olijfolie per dag gelijkstaat aan een tiende van een ibuprofentablet voor volwassenen [1] . Die hoeveelheid komt overeen met ongeveer 3,5 eetlepels. En ja, ibuprofen activeert precies dezelfde receptor achter in je keel als goede extra vierge olijfolie: de hTRPA1-receptor [2] .
Men denkt vaak dat een constant tekort aan zelfs maar een kleine hoeveelheid van een bepaalde vitamine kan leiden tot subklinische problemen, met symptomen die te vaag zijn voor een arts om goed te diagnosticeren. Omgekeerd kan een subklinische dosis van een ontstekingsremmer zoals oleocanthal uw lichaam ook beter in staat stellen infecties te bestrijden. Het is dan ook geen wonder dat men nu denkt dat het langdurig consumeren van kleine hoeveelheden goede extra vierge olijfolie verantwoordelijk kan zijn voor de lage percentages hartziekten en Alzheimer in het Middellandse Zeegebied [3] .
Zelfs uw lever kan de positieve effecten van oleocanthal waarderen. Wanneer de lever herhaaldelijk (of continu) beschadigd raakt, proberen de levercellen de schade te herstellen, maar deze herstelpogingen leiden uiteindelijk tot littekenweefsel, wat leverfibrose wordt genoemd. Recent onderzoek toont aan dat oleocanthal deze fibrose kan voorkomen en de lever in staat stelt op natuurlijke wijze te genezen [4] .
Nieuw onderzoek heeft zelfs aangetoond dat oleocanthal kankercellen binnen een half uur kan doden, terwijl gezonde cellen met rust worden gelaten. De onderzoekers noemden de resultaten zelfs verbluffend (Verbazingwekkend genoeg induceerde oleocanthal celdood in alle onderzochte kankercellen) en dat zeggen ze niet vaak [5] . Nou, dit positieve effect is vooralsnog alleen bewezen in zogenaamde cellijnen in een laboratorium, maar het is een begin.
Tip: om te controleren of je extra vierge olijfolie van goede kwaliteit is, kun je een theelepel olijfolie doorslikken. De mate van 'pittigheid' achter in je keel is een maatstaf voor de kwaliteit van die olijfolie.
[1] Beauchamp et al: Fytochemie: ibuprofen-achtige activiteit in extra vierge olijfolie in Nature – 2005
[2] Peyrot des Gachons et al: De ongebruikelijke scherpte van extra vierge olijfolie is te wijten aan de beperkte ruimtelijke expressie van de receptor van oleocanthal in Journal of Neuroscience - 2011
[3] Abuznait et al: Oleocanthal afgeleid van olijfolie verbetert de klaring van β-amyloïde als een potentieel neuroprotectief mechanisme tegen de ziekte van Alzheimer: in vitro en in vivo studies in ACS Chemical Neuroscience – 2013
[4] Gabbia et al: De extra vierge olijfolie polyfenol oleocanthal oefent antifibrotische effecten uit in de lever in Frontiers of Nutrition - 2021
[5] LeGendre et al: Oleocanthal induceert snel en selectief de dood van kankercellen via lysosomale membraanpermeabilisatie (LMP) in Moleculaire en Cellulaire Oncologie – 2015