Ik neem aan dat iedereen de beroemdste salade van Italië kent: de Insalata Caprese of Salade Caprese. Zoals de naam al doet vermoeden, komt deze salade oorspronkelijk van het Italiaanse eiland Capri, beschut in de baai van Napels. De salade is een neoklassiek bijgerecht of zelfs een licht verteerbare lunch die verfrissend en tegelijkertijd makkelijk te bereiden is: plakjes tomaat, afgewisseld met plakjes mozzarella, afgetopt met gescheurde basilicumblaadjes en besprenkeld met extra vierge olijfolie . Een beetje peper erbij en klaar.
Van de tweede helft van de negentiende eeuw tot de eerste decennia van de twintigste eeuw was Capri een populaire vakantiebestemming voor de rijken en beroemdheden . Vooral edellieden, schrijvers en kunstenaars hadden (of huurden) er een villa of verbleven er in een van de vele hotels.
De Caprese salade is zo beroemd geworden dat er een geschiedenis van de oorsprong moest worden verzonnen. Sommigen beweren, uit een misplaatst gevoel van patriottisme, dat de salade is ontstaan omdat de kleuren ervan de kleuren van de Italiaanse vlag zouden vertegenwoordigen, maar dat is puur toeval (en onzin). De eerste vermelding van deze salade dateert uit 1924, toen de Italiaanse dichter Filippo Tommaso Marinetti (1876-1944) verbleef in het extreem luxueuze (en dus dure) Hotel Quisisana op Capri. Hij verveelde zich een beetje en werd boos toen hij wéér een bord pasta voor de lunch kreeg voorgeschoteld. Hij vond pasta opeens 'ouderwets' en dat ze iets nieuws moesten verzinnen. De geïrriteerde chef-kok pakte snel wat verse ingrediënten die in de keuken rondslingerden en drapeerde ze op een stokbrood. Wat olijfolie en peper eroverheen en de Insalata Caprese was geboren.
In latere versies verdween het brood, werd de olijfolie aangevuld met balsamicoazijn en werd de mozzarella (gemaakt van koemelk) vervangen door buffelmozzarella. Op Capri zijn er geen buffels. Op het eiland muteerde de salade verder toen men – in plaats van basilicum – een paar blaadjes rucola en wat gedroogde oregano toevoegde, maar elders hield men vast aan basilicum. Overigens hebben echte liefhebbers ook geen behoefte aan balsamicoazijn, omdat het de subtiele smaak van de mozzarella zou overheersen. Minder is meer bij de Salade Caprese.
Maar we denken ook dat de evolutie van deze salade nooit stil hoeft te staan en dat er inmiddels interessante variaties zijn ontstaan, zoals die met perzikschijfjes of die met stukjes meloen. Heerlijk én gezond.